Sultan I. Ahmed’in Gelibolu ve Çanakkale Gezisi

Sultan I. Ahmed’in Gelibolu ve Çanakkale Gezisi Sultan I. Ahmed’in Edirne ve Gelibolu ziyareti 31 Aralık 1612 tarihinde başlamıştır. Şehzadeler Dârüssa’ade ağasıyla birlikte iki gün önce Edirne’ye gitmiştir. Veziriazam Nasuh Paşa, ikinci vezir Davud Paşa, üçüncü vezir Yusuf Paşa, dördüncü vezir kaptanıderya Halil Paşa, şeyhülislam Mehmed Efendi başta olmak üzere bütün devlet erkânı Davud Paşa Sarayı önünde toplanmıştır. Davud Paşa’dan hareket edilip, Çekmece civarındaki Florya köyüne gelindiğinde veziriazam ve kazaskerler dışındaki devlet adamları padişahı selamlayıp geri dönmüşlerdir. Şeyhülislam Mehmed Efendi burada öğle namazını kıldırmış, o gün Küçük Çekmece’de kalınmıştır. Ertesi gün sabahı Büyük Çekmece’de av yapılmış ve ikindi vakti Silivri’ye ulaşılmıştır. Bir gün sonra Çorlu’ya varılmıştır. Ancak yağmur altında uzun süren yolculuk piyade askerleri ve solakları yorgun düşürmüştür.Bu yüzden o gün Çorlu’da dinlenilmiştir. Bergos’a varıldığında, padişah sadrazam Nasuh Paşayla cirid oynamıştır. Sultan Ahmed’in attığı cirid,Nasuh Paşa’nın elbisesine temas ederek geçmiş ve paşa yaralanmaktan son anda
kurtulmuştur. Naîmâ, Sultan Ahmed’in silahşorlukta üstün ve eşsiz olduğunu bu vesile ile belirtmektedir. Babaeski ve Hafsa şehirleri geçilip onuncu gün öğle vakti Edirne’ye girilmiştir. Sultan Ahmed, öğle namazını Selimiye’de cemaatle eda ettikten sonra, büyük bir alayla Edirne Sarayı’na teşrif etmiştir. Saray erkânı ve Dârüssa’ade ağası Mustafa Ağa, altın ve gümüş sikkeler saçarak padişahı karşılamıştır. Padişah, has odaya kadar altın ve gümüş sikkelerin üzerine basarak geçmiştir. Naîmâ, yerlere saçılan paraları alan, saray halkının zengin olduğunu
belirtmektedir. Daha sonra sarayda kurulan dîvânda memleket işleri görüşülmüştür. Sultanın Edirne günleri hasekân ve teberdârân ile av yaparak geçmiştir. Bunun dışında I.Ahmed, İstanbul’da olduğu gibi, Edirne’de de her
Cuma gecesi 12 hâfız toplayıp aşr-i şerif okutmuş ve huzuruna gelen fukaraya para dağıtarak ihsanlarda bulunmuştur.

Edirne’de üç buçuk ay kalan Sultan I. Ahmed 15 Nisan 1613’de Gelibolu tarafına hareket etmiştir. Tespitlerimize göre, Çanakkale boğazındaki kaleleri, Gelibolu ve Çanakkale şehirlerini ilk ziyaret eden Osmanlı sultanı I. Ahmed’dir.
Gelibolu’ya gidilirken, sultanın konakladığı her menzilde Nasuh Paşa gerekli levazımları tedarik etmiştir. Öğleden önce birinci menzil olan Mehmet Paşa Çayırında, ertesi gün Değirmenlik menzilinde konulup av tertip edilmiş ve oradan Ergene’ye ulaşılmıştır. Ergene civarında çok sayıda vahşi hayvan bulunduğundan hemen çadırlar kurulmuş ve av yapılmıştır. Buradaki fakirlere bol bol hediyeler dağıtılmıştır. Ertesi sabah hareket edilmiş ve padişah yol üzerinde de avlanmaya devam etmiştir. Karapınar, Altuntaş, Ahmed Paşa ve Malkara yakınında Kıganlu’da konaklanmıştır. Koru Dağı geçildikten sonra, yeniçeri, sipah, cebeci ve topçu askerlerin bir kısmı Rodoscuk tarafına gitmiştir. Burada divan kurulup devlet işleri görüşülmüştür. Bu arada şiddetli yağan yağmurla birlikte hava hayli soğumuş ve yollar kapanmıştır. Bu yüzden o gün dinlenilmiş ve ertesi gün padişah 3000 seçme askerle Evreşe’de konaklamıştır. Daha sonra, Bolayır’daki Gazi Şehzâde Süleyman Paşa türbesi civarında otağ kurulmuş ve bir süre av yapılmıştır. Süleyman Paşa’nın türbesini ziyaret eden padişah, ahaliye bol bol sadaka dağıtmış ve türbenin sandukası üzerindeki örtünün değiştirilmesini emretmiştir. Bolayır mevkisi geçildikten sonra Gelibolu sahrasında otağ kurulmuştur. Burada padişahı, Gelibolu şehrinin ileri gelenleri, esnaf ve ulema karşılamıştır. Sultan Ahmed o gece, veziriazam, şikâr ağaları ve gilmân-i hassa ile Kilidbahir kalesine hareket etmiştir. Eceabad nahiyesinde padişah için otağ kurulmuştur. İkindiden sonra Kilidbahire varan sultan burada gecelemiştir. O gece Kilidbahir ve Çanakkale şehrinde mum donanmaları yapılmıştır. Her iki yakadan atılan top gülleri boğaz içinde birbirlerine karışmış, top atışlarının gürültüsü ve barut dumanları her yeri kaplamıştır. Ertesi gün Gelibolu’da dönen
padişah, Yazıcızâde’nin türbesini ziyaret etmiş ve mevlid okutmuştur. Mevlidi güzel sesiyle Tarakçızâde Mahmud Çelebi okumuş, mevlidhanlara ve fukaraya altınlar dağıtılmıştır. Sultan, İstanbul’dan bostancı başının gönderdiği kayıkla bir süre denizde gezinti yapmış ve daha sonra otağına dönmüştür. I. Ahmed, 9 Mayıs 1613 günü kara yoluyla İstanbul’a hareket etmiştir. Dönüş yolunda Bolayır’daki Gazi Süleyman Paşanın türbesi tekrar ziyaret edilmiş ve sandukasına Kâbe’nin örtüsünün kuşağından işlenmiş altın sırmalı kumaş örtülmüştür. Burada kılıç kuşanan padişah Kur’an okutmuş ve fukaraya hediyeler dağıttıktan sonra İstanbul’a hareket etmiştir (Naîmâ 1281: 95-101; Mehmed bin Mehmed 1276: 248-251)

Kaynak : A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED] 47, ERZURUM
Dr. Şerif KORKMAZ